Strona główna
W górę
Wykłady
Tarnopol

"Veritas est adequatio rei et intellectus"

"Prawda polega na zgodności rzeczy i myśli"

Fundacja Deo et Patriae

 im. prof. Mieczysława A. Krąpca OP       

05-300 Mińsk Mazowiecki, ul. Warszawska 250/95/2, POLAND

tel. kom. +48 501 68 58 48, tel./fax +48 25 752 54 74

NIP: 822 229 55 20, Nr konta: 07 1240 2685 1111 0010 2609 1160

www.krapiecfoundation.com  deoetpatriae@krapiecfoundation.com

KALENDARIUM - najważniejsze fakty z historii Tarnopola

1540
 
Kasztelan krakowski, hetman wielki koronny Jan Tarnowski otrzymuje od króla polskiego Zygmunta I przywilej na założenie miasta w powiecie trembowelskim nad rzeczką Seret na miejscu pustynnym.
Zwolnienie mieszkańców na 15 lat od wszelkich powinności i podatków.
 
1544
 
Budowa zamku i odparcie napaści Tatarów.
 

 
Budowa cerkwi nad stawem.
 
1548
 
Nadanie Tarnopolanom prawa magdeburskiego.
Zwolnienie na 20 lat od danin i publicznych ciężarów.
 
1550
 
Król Zygmunt August zwalnia wszystkich kupców jadących przez miasto od ceł królewskich.
 
1566
 
Jan Krzysztof Tarnowski, syn hetmana uzyskuje przywilej składu towarów jak we Lwowie oraz przywilej obwarowania miasta i budowa twierdzy.
 
1567
 
Miasto przechodzi na dzieci Zofii z Tarnowskich, córki hetmana, księżnej Ostrogskiej, żony księcia Konstantyna Ostrogskiego, hetmana polskiego.
 
1575
 
Napad Tatarów, którzy złupili miasto.
 
1602
 
Budowa cerkwi przy ul. Ruskiej oraz monasteru bazyliańskiego na przedmieściu mikulinieckim.
 
1623
 
Miasto obejmuje kanclerz wielki koronny Tomasz Zamojski jako mąż Katarzyny Ostrogskiej.
 
03.05.1623
 
Założenie łacińskiej parafii i budowa kościoła nad stawem blisko zamku. Istniał on do roku 1784.
 
1653
 
Chmielnicki pod Tarnopolem. Zniszczenie i spustoszenie miasta w czasie wojen kozackich.
1672
 
Statystyka: zamek, kościól, cerkiew, bóżnica żydowska, rynek, 13 ulic, 12 kamienic, 420 domów drewnianych, ludności 2500 w tym 420 Żydów - reszta to Polacy i Rusini.
 

 
Dziedzicem zostaje Aleksander Koniecpolski, który odbudowuje miasto.
 
1675
 
Zniszczenie miasta przez Turków. Z 420 domów zostało 46.
 
1690
 
Miasto przejmuje Marysieńka, żona króla Jana III Sobieskiego. Odbudowa miasta - przywrócenie dawnej świetności.
 
1694
 
Ostatni napad Tatarów na miasto.
 
1710
 
Wojska rosyjskie zajmują Tarnopol.
 
1733
 
Po śmierci króla Augusta II, Rosjanie ponownie zajmują miasto.
 
1724
 
Od tego roku jarmarki konne na św. Annę (26 lipca).
 
1737
 
Nowym gospodarzem miasta zostaje hetman wielki koronny Józef Potocki.
 
1747
 
Sprowadzenie OO. Dominikanów oraz budowa kościoła (1749) pod wezwaniem św. Wincentego Ferrari.
 
1740 i 1752
 
Żydzi otrzymują przywileje handlowe, przemysłowe i obywatelskie.
 

 
Ograbienie miasta przez konfederatów barskich, po nich przez wojska koronne a na końcu przez Moskali.
 
1770
 
Zaraza morowa, w której ginie większość mieszkańców miasta.
 
1772
 
I rozbiór Polski - Tarnopol w rękach cesarzy austriackich.
 
poczatek XIX
 
Tarnopol wykupuje od Potockich Franciszek Korytowski. Przebudowa zamku na pałac.
 
1808
 
Statystyka: 7.093 mieszkańców
 
27.05.1809 - 19.06.1809
 
Epizod napoleoński - major Strzyżowski z wojsk Księstwa Warszawskiego zajmuje Tarnopol - krótkie rządy polskie w mieście.
11.04.1811
 
Tarnopol zostaje przekazany Rosji - Kraj Tarnopolski.
 
09.06.1815
 
Na Kongresie Wiedeńskim Tarnopol zostaje przekazany Austrii.
 
1817 Statystyka: 10.250 mieszkańców
1820
 
Statystyka: 11.000 mieszkańców.
 
19.09.1820
 
Wygnani z Rosji Jezuici przybywają do Tarnopola - w większości to profesorowie z kolegium jezuickiego z Połocka. Przyczyniają się oni do burzliwego rozwoju szkolnictwa.
Otwarcie niższych szkół.
 
1821
 
Otwarcie gimnazjum - 394 uczniów.
 
03.05.1822
 
Położenie kamienia węgielnego pod budowę konwiktu szlacheckiego.
1823
 
Otwarcie wydziału filozofii - wyższa szkoła przygotowawcza z prawem publiczności - 70 uczniów.
 
1831
 
Gen. Dwernicki internowany przez Austriaków, przejeżdża przez miasto.
 
1838
 
Wprowadzenie pierwszych w Polsce nabożeństw majowych przez OO. Jezuitów
 
1840
 
Miasto kupuje Tadeusz Turkułł.
 
15.02.1843
 
Miasto wykupuje sobie wolność od Turkułła.
 
maj 1848
 
Rozwiązanie szkół jezuickich i wygnanie OO. Jezuitów.
 
1850
 
Statystyka: 13.000 mieszkańców, 1350 domów.
 
1854 lub 1856 Powrót OO. Jezuitów.
1865
 
Statystyka: 15 piekarzy, 1 lakiernik, 3 budowniczych, 3 introligatorów, 1 rusznikarz, 5 tokarzy, 6 geometrów, 1 fryzjer, 4 szklarzy, 3 rzeźników, 2 garbarzy, 4 rękawiczników, 3 konowałów, 2 kapeluszników, 2 grzebieniarzy, 1 czapnik, 20 kotlarzy i druciarzy, 1 pieczęciarz, 13 kuśnierzy, 82 mularzy, 2 mechaników, 4 krupiarzy, 2 pozłotników, 2 kominiarzy, 1 parasolnik, 14 siodlarzy i rymarzy, 5 mydlarzy, 20 krawców, 120 szewców, 7 ślusarzy, 5 szlifierzy, 1 powroźnik, 5 złotników, 3 kamieniarzy, 2 kopaczy studni, 60 stolarzy, 2 garncarzy, 2 postrzygaczów, 8 zegarmistrzów, 9 kołodziejów, 4 waciarzy, 20 tkaczy, 21 cieśli.
 
1866 Statystyka: 1700 domów, 3442 rodziny, 16167 mieszkańców (3032 obrządku łacińskiego, 3485 obrządku greckiego, 1 ormiańskiego, 3 prawosławnych, 1 ormiańskiego n.u., 7 luteranów, 8 kalwinów, 9632 Żydów). Zawody: 43 duchownych, 215 urzędników, 12 wojskowych, 25 literatów i artystów, 11 adwokatów, 39 lekarzy, 258 właścicieli gruntów, 751 właścicieli domów, 984 rzemieślników z 263 pomocnikami, 344 handlarzy i kupców z 28 pomocnikami, 7 rybaków, 14 pomocników gospodarstw, 396 sług, 446 najemników, 12333 kobiet i dzieci.
 
1870
 
Powstaje Miejska Kasa Oszczędności.
 
1870
 
Linia kolejowa ze Lwowa łączy Tarnopol ze światem.
 
1.08.1871
 
Otwarcie linii kolejowej Złoczów - Tarnopol (64 km)
 
4.10.1871
 
Otwarcie linii kolejowej Tarnopol - Podwołoczyska - granica państwa (53 km)
 
5.11.1871
 
Otwarcie linii kolejowej Tarnopol - granica rosyjska koło Wołoczysk (52,8 km)
1887
 
Założenie Towarzystwa Przyjaciół Muzyki. W ramach Towarzystwa działały chóry męski i żeński, szkoła muzyczna i scena dramatyczna.
 
1880
 
Statystyka: 25.819 mieszkańców (w tym wg narodowości: 7929 Polaków, 6037 Rusinów, 11.799 Żydów, 38 inni, wg wyznania: 6170 rz-kat, 6023 gr-kat, 13468 izrael, 158 in. wyznania), 1807 domów.
 
1.12.1885
 
Powstanie Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Tarnopolu.
 
1890
 
Statystyka: 26.000 mieszkańców w tym 50% Żydów.
 
20.10.1895
 
Odsłonięcie na 3 metrowym piedestale z trembowelskiego kamienia, wysokiego na 220 cm pomnika Adama Mickiewicza dłuta lwowskiego rzeźbiarza Dykasa wykonanego z białego tarnopolskiego kamienia. Pomnik usytuowano na skrzyżowaniu ulic Mickiewicza, Świętojańskiej i Agenora.
 
25.11.1896
 
Otwarcie linii kolejowej Tarnopol - Kopyczyńce (72 km)
 
1897
 
Otwarcie elektrowni miejskiej.
 
25.01.1897
 
Otwarcie linii kolejowej Tarnopol - /Ostrów/ - Podwysokie (72,3 km)
 
1898-1902
 
Budowa kościoła i kolegium OO Jezuitów pod wezwaniem Najświętszj Maryi Panny Niepokalanie Poczętej.
 
1.05.1899
 
Uruchomienie ambulansu nr 498 przewozu poczty Kraków - Tarnopol
 
1901
 
Wprowadzenie oświetlenia elektrycznego miejskiego.
 
1901
 
Budowa systemu kanalizacyjnego wg projektu inż. Janusza Zakrzewskiego.
 
16.09.1901
 
Oddanie gmachu Wyższej Szkoły Realnej przy ul. Strzeleckiej.
 
01.01.1903
 
Wychodzi pierwszy numer "Tygodnika Tarnopolskiego" drugiego wydawanego w mieście periodyku.
 
17.04.1904
 
Powrót OO Dominikanów i uroczysty ingres do swojej świątyni.
 
29.06.1904
 
Uroczyste poświęcenie Ochronki Polskiej przy ul. Ostrogskiego. 29 osieroconymi dziewczętami opiekowały się S.S. Służebniczki sprowadzone ze Starej Wsi.
 
17.12.1904
 
Pierwszy numer tygodnika "Głos Polski"
 
1904-1908
 
Budowa kościoła parafialnego na pl. św. Tekli u wylotu ul. Mickiewicza pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej Pomocy.
1906
 
Otwarcie linii kolejowej Tarnopol - Zbaraż (22 km)
 
1907
 
Założenie klubu sportowego WCKS "Kresy" (pierwotnie Klub Piłki Nożnej "Kresy") przez profesora gimnazjalnego Aleksandra Medyńskiego, instruktora "Sokoła" Mieczysława Kulikowskiego i akademika Maksymiliana Belemera.
 
11.10.1908 Konsekracja kościoła parafialnego przez arcybiskupa Józefa Bilczewskiego.
1914
 
I Wojna Światowa - okupacja rosyjska.
 
1917
 
Spalenie miasta przez wycofujących się Moskali. Zajęcie miasta przez wojska pruskie.
 
1 listopad 1918
 
Okupacja miasta przez Ukraińców.
 
lipiec 1919
 
Wyparcie Ukraińców z miasta, które wraca pod panowanie Rzeczypospolitej Polskiej.
 
1920
 
Zajęcie miasta przez bolszewików, wypartych 19 sierpnia 1920.
 
21 marca 1921
 
 Naczelnik państwa Józef Piłsudski wizytuje miasto.
 
1 września 1921

 
Tarnopol zostaje stolicą województwa. (19 maja 1922 - ustawa organizacyjna)
Kolejni wojewodowie: Karol Olpiński (1921), Lucjan Zawistowski (1923), Mikołaj Kwaśniewski (1927), Kazimierz Moszczyński (1928), Artur Maruszewski (1933), Alfred Biłyk, Tomasz Malicki (1938).
 
1926
 
Burmistrz: Kazimierz Jaworczykowski
 
1926
 
Przyłączenie Zagrobeli do gminy miejskiej.
 
1931
 
Wojewódzka wystawa regionalna i rolnicza.
 
1937
 
W połowie lat trzydziestych inż. Jerzy Drzewiecki sformuował koncepcje budowy samolotu akrobacyjnego wzorowanego na RWD-8, samolot ten otrzymał oznaczenie RWD-17. Projekt konstrukcyny wykonał inż. Bronisław Żurakowski, a prototyp zbudowano ze składek społeczeństwa tarnopolskiego. Pierwszy prototyp o znakach rejestracyjnych SP-BMX (samolot na kadłubie miał wymalowaną nazwę "Tarnopol") został oblatany 14.08.1937 r. przez pilota Doświadczalnych Warsztatów Lotniczych (DWL) Eugeniusza Przysieckiego. (http://www.powiat.mielec.pl/poser/samoloty/rwd/rwd17.htm)
 
1939
 
Statystyka: ok 40.000 mieszkańców w tym 50% - Polacy, 40% - Żydzi, 10% - Ukraińcy.
 
od 17 września 1939
 
Okupacja sowiecka.
 
1940
 
Proces młodzieży tarnopolskiej oraz wielka wywózka do Kazachstanu.
 
1941
 
Okupacja niemiecka. Eksterminacja ludności żydowskiej.
 
15 kwiecień 1944
 
Oblężenie miasta i zajęcie go ponownie przez sowietów.
 
1946
 
Ostatni pociąg ekspatriacyjny opuszcza Tarnopol.

za: http://www.krzysbar.home.pl/tarnopol/

 
 
 

Strona główna W górę Wykłady Tarnopol